Zespół Pieśni i Tańca „Swojacy”

O zespole

Wszystko zaczęło się w pierwszych dniach października 1945 roku. Wówczas to z inicjatywy Mieczysława Stacha byłego porucznika II Armii Wojska Polskiego, a wtedy nauczyciela Szkoły Podstawowej w Wierzchosławicach , młodzież wierzchosławicka z okolicznych miejscowości oraz słuchacze Uniwersytetu Ludowego zawiązali zespół artystyczny złożony z sekcji teatralnej, recytatorskiej oraz chóru. Zespół liczył 132 osoby, które z entuzjazmem przystąpiły do pracy nad pierwszym programem artystycznym. W jego przygotowaniu. Niezwykle pomocna okazała się Antonina Niedojadło. Pierwszym Prezesem Zespołu wybrano Henryka Lorkiewicza.
Pamiętny był pierwszy występ młodego Zespołu. Zaprezentował się on bowiem publicznie podczas akademii żałobnej dla uczczenia pamięci zmarłego przywódcy chłopów, 3-krotnego premiera II Rzeczypospolitej, wielkiego syna Wierzchosławic – Wincentego Witosa, która odbyła się z udziałem najwyższych władz w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie dnia 8 XII 1945 roku. Okolicznościowy utwór elegijny napisał i wygłosił Henryk Lorkiewicz. Ten występ zachęcił do jeszcze bardziej zaangażowanej pracy. Już wówczas Zespół posiadał własną kapelę, którą kierował Mieczysław Stach. Zespół prowadził próby w budynku Uniwersytetu Ludowego. Uniwersytet jednak przestał istnieć. Zrodziło to pewne problemy, które dzięki staraniom nowego prezesa Stanisława Gajewskiego zostały szybko zlikwidowane. Siedzibą Zespołu stał się Dom Ludowy w Bogumiłowicach.. Dom Ludowy posiadał scenę co wpłynęło na zaktywizowanie pracy Zespołu Teatralnego. Wystawił on szereg sztuk cieszących się dużym uznaniem licznej widowni. Zaprezentowano m.in. „ Królową Przedmieścia”, „ Krowoderskie zuchy”. „ Swaty” , „Jasełka”, 'Zemstę” i „Śluby Panieńskie” – Wszystkie wyreżyserowane przez Mieczysława Stacha. Jednym z największych sukcesów Zespołu było wówczas zajęcie I miejsca w przeglądzie amatorskiej twórczości artystycznej i uzyskanie nagrody ministra Korzyckiego. Zespół zaczął się rozwijać, poszerzył się skład kapeli – dzięki Edwardowi Gutowskiemu. Wzmocniła ona chór, który wzbogacił swój skład o kobiety.

Równocześnie w Wierzchosławicach Franciszek Buchacz zorganizował drugi Zespól Ludowy, który obok programu folklorystycznego opracowywał obrzędy reżyserowane przez M. Stacha. Tak trwa do wybudowania nowego gmachu Uniwersytetu Ludowego w Wierzchosławicach. Z chwilą przekazania nowego budynku obydwa Zespoły łączą się ze sobą i przenoszą swoją działalność artystyczną do jego pomieszczeń. Opiekunem i gospodarzem zostaje ZW ZMW, który obejmuje też patronat Zespołu. Połączony Zespół przyjmuje nazwę „ Regionalny Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Krakowskiej”. Od tego momentu prócz śpiewu i muzyki, Zespół zaczyna tańczyć ludowe tańce regionu krakowskiego. Pierwszym wspaniałym choreografem zespołu była nasza rodaczka z Wierzchosławic, córka kier. szkoły Adolfa Kalicińskiego – Janina Kalicińska, dla której członkowie nie mieli słów podziękowania za prace, oddanie dla pracy w kulturze ludowej, ogromne poświecenie i zaangażowanie. Z pomocą p. Kalicińskiej często przybywała również do zespołu na próby p. Maria Rokoszowa z Krakowa. Dzięki ich pracy – pomocy i przykładowi, taniec, teatr z pieśnią zagościł na stałe w zespole. Później kontynuowali tę pracę dr. Cichoń, Anatol Kocyłowski, Ewa Nycz, Krystyna Szymonowicz, Wojciech Hamera, Wiesława Hazuka, Mariola Szydłowska, Piotr Łącki i Katarzyna Kokoszka. Dzięki ich wysiłkowi Zespół opanował pieśni i tańce regionu krakowskiego, rzeszowskiego, lubelskiego oraz niektóre tańce innych regionów jak też tańce narodowe, które na stałe weszły do jego bogatego repertuaru. Poza wymienionym repertuarem – zespół opracował szereg programów artystycznych związanych treścią z uroczystościami typu państwowego jak: „Święto Pracy”, „Dni Oświaty Książki i Prasy”, „Święto Odrodzenia”, „Dzień Wojska Polskiego”, „Wyzwolenie Ziemi Krakowskiej i Tarnowskiej”, „Międzynarodowy Dzień Kobiet”, „100-na rocznica urodzin W. Witosa – Przywódcy chłopów polskich”, „25 Rocznica Zbrojnej Walki Oddziałów Partyzanckich”, „Święto Ludowe” i wiele innych. Opracowanie tego bogatego repertuaru, napisanego dla potrzeb zespołu na społeczne zamówienie było możliwe dzięki pełnej poświecenia pracy założyciela i kierownika zespołu M. Stacha i członków zespołu.
Zespół z Wierzchosławic zaczynał być coraz bardziej znany i ceniony. Powoli dorabiał się strojów i instrumentów.
Z biegiem czasu o Zespole z Wierzchosławic, który w 1961 r. przyjął nazwę Zespół pieśni i Tańca „Swojacy”, zaczęło być głośno w regionie krakowskim, w kraju i za granicą. Zespół dawał koncerty w ponad 50 miastach m.in. w Krakowie, Warszawie, poznaniu, Katowicach, Opolu, Koszalinie, Olsztynie, Lublinie. Występował na wszystkich Centralnych Dożynkach. Koncertował na Polach Gruwaldu i Górze św. Anny. „Swojacy” występowali za granicą w byłym ZSRR, Czechosłowacji, NRD, Dani, Węgrzech, Francji, Szwajcarii, Austrii, Litwie, Włoszech, Słowacji. Nagrane zostały programy w polskim, NRD-owskim i duńskim radiu i telewizji. Mieli zaszczyt gościć u Ojca Świętego podczas nadania Jego Świątobliwości – Honorowego Obywatelstwa Gminy Wierzchosławice.

Lista nagród, dyplomów, odznaczeń państwowych i resortowych które Zespół otrzymał jest długa i nie sposób wszystkie wymienić. Było ich naprawdę dużo. Do najważniejszych należą:
-Laureat nagrody za całokształt Pracy i Działalności Artystycznej w 1962 r.
przyznane przez CCK ds. Upowszechniania Kultury.
-Dyplom Honorowy za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury – Ministra Kultury 1975 r.
-Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
-Nagroda za upowszechnianie Kultury Polskiej za granicą

Również założyciel i wieloletni kierownik Zespołu został uhonorowany wieloma odznaczeniami państwowymi m.in.
-Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

Napisano 6 prac magisterskich na temat Zespołu „Swojacy”.

Najważniejsze jest jednak to, że w pracach Zespołu na przestrzeni lat działalności, brało udział ponad 1500 młodych i starszych ludzi. Zespół dał im szansę dla przeżycia wspaniałej intelektualnej przygody i kulturalnego rozwoju. Dlatego też wielu z nich związało się na stałe. Związane ze „Swojakami” są całe rodziny Stachów- Mieczysław, Bolesław, Krzysztof, Michał, Ewa i Anna Sudowie z Wierzchosławic i Bogumiłowic, Gutowscy, Baranowie, Solakowie, Zorkowie, Gaconiowie, Jaroszowie, Dzierwiowie, Lorkiewiczowie, Munigowie i wielu innych.
Osobliwością ZPiT „Swojacy” jest przynależność do niego ludzi różnego wieku i różnych zawodów. Tworzą go uczniowie szkół podstawowych, średnich, studenci, nauczyciele, młodzież pracująca w fabrykach i usługach, rolnicy, robotnicy, technicy i inżynierowie.
Na próby przychodzą po pracy, zwykle późnym wieczorem. Wszyscy członkowie zespołu pracują ochotniczo nie otrzymując żadnego wynagrodzenia.
Wielka pomocą w pracach zespołu służyli jego prezesi : Henryk Lorkiewicz, Stanisław Gajewski, Franciszek Buchacz, Michał Liszka, Aleksander Raczek, Roman Witos, Władysław Lorkiewicz, Władysław Fornal , Roman Muniga, Grzegorz Olszak, Mieczysław Czyż, Kazimierz Drobot.
Zespół zawsze porywał widownię pięknem melodii, recytacji najprzedniejszych utworów poezji polskiej, urzekał muzyką i tańcem. Wspólne przeżycia artystyczne zespalają ludzi i w tym tkwi siła społecznego oddziaływania zespołu. Stanowi to jego ogromny kapitał artystyczny, społeczny i oświatowy.

W bazie od: 2019-09-06 | Ostatnia modyfikacja: 2019-09-06